کلیات زباله های بیمارستانی

• مدیریت پسماند
• آخرین بروزرسانی: 2 مهر 1395

۱- مقدمه

زباله های بیمارستانی، در حدود ۲-۱% از مواد زائد جامد شهری را تشکیل می دهند که از نظر بهداشتی بسیار حائز اهمیت می باشند، به نحوی که در زمره مواد زائد خطرناک قرار می گیرند. مواد زائد خطرناک می توانند سلامت انسان را به خطر بیندازند. از جمله خصوصیات این مواد زائد خطرناک این است که تکنولوژی و شیوه های جمع آوری و دفع آنها تابع ضوابط و معیارهای خاصی است که باید به صورت ویژه ای توسط متخصصان اجرا شود.

رعایت بهداشت محیط در بیمارستان ها به دلیل تمرکز کانون های بیماری در این مراکز از اهمیت خاصی برخوردار است. مواد زائد بیمارستانی که از منابع مهم انتشار بیماری ها به شمار می روند، باید به نحوی جمع آوری و دفع شوند که سلامت جامعه و کارگران جمع آوری کننده را به مخاطره نیندازند و محیط زیست را نیز آلوده نکنند. مواد زائد مسئله ساز بیمارستانی که حمل آنها می تواند موجب انتشار عفونت و ایجاد جراحت شود باید تفکیک شده و توسط مسئولان مربوطه در بیمارستان سوزانده شوند و یا طبق مقررات مربوطه، آماده سازی و به محل دفع، حمل و دفن شوند. مواد زائد غیرمسئله ساز که شبیه مواد زائد خانگی می باشند، می توانند به همراه سایر زباله های شهری جمع آوری و دفع گردند.

از جمله منابع تولید زباله های بیمارستانیمی توان به زباله حاصل از بیمارستان ها، درمانگاه ها، مطب پزشکان، کلینیک ها، مراکز تحقیقات پزشکی، داروخانه ها، آزمایشگاه ها و خانه سالمندان اشاره کرد. مواد زائد جامد تولید شده در این مکان ها را تحت نام کلی ((مواد زائد جامد بهداشتی درمانی)) معرفی می کنند. مراکز بهداشتی درمانی سراسر شهرها پراکنده هستند، لذا این نوع زباله ها در تمام نقاط شهری و حتی در خانه ها و منازل مسکونی هم تولید می شوند. جمع آوری این مواد به همراه سایر زباله های شهری نه تنها از نظر بهداشتی برای شهروندان مخاطره آمیز است، بلکه محیط زیست محل های دفن را نیز آلوده می کند و پردازش و بازیافت مواد را نیز ناممکن می سازد.

کمیت و کیفیت مواد زائد بیمارستانی باتوجه به نوع کار و وظیفه در هر بخش از بیمارستان متفاوت است و به طور کلی در سه دسته زیر طبقه بندی می شود:

1. مواد زائد مسئله ساز: شامل مواد زائد بیولوژیکی و آناتومیکی می باشند که باید با مراقبت و توجه ویژه ای جمع آوری و در داخل محوطه بیمارستان ها و در دستگاه های زباله سوز، سوزانده شوند و یا طبق دستورالعمل های خاص با حفظ ایمنی کامل به محل دفع انتقال یافته و دفن شوند.
2. مواد زائد غیر مسئله ساز: شامل مواد زائد آشپزخانه بیمارستان است که از نظر کمیت و ترکیب و همچنین مبدأ تولید مشابه مواد زائد خانگی می باشند. بنابراین می توان آنها را همراه با زباله های شهری جمع آوری و دفع نمود.
3. مواد زائد ویژه بیمارستانی: شامل مواد زائد دارویی، شیمیایی و رادیواکتیو می باشند که جمع آوری و دفع آنها نیازمند کاربرد روشهای اختصاصی است.

بطور کلی بیمارستان ها و مراکز بهداشتی درمانی، مراکزی هستند که افراد بیمار و آسیب پذیر که به مراقبت بهداشتیدرمانی ویژه ای نیاز دارند، به آنها مراجعه می کنند، بنابراین رعایت مسائلبهداشتی و جلوگیری از انتشار آلودگی از این مراکز بسیار حائز اهمیت است. در بیمارستان ها، برای درمان بعضی از بیماران و یا تشخیص بیماری، از انواع مختلف مواد شیمیاییو رادیوایزوتوپ ها استفاده می شود، در نتیجه در این مراکز مواد زائد خطرناک نیز تولید می شوند، از طرف دیگر روشهای مختلف درمانی نظیر شیمی درمانی، دیالیز، جراحی های ترمیمی، قطع و خارج نمودن اندام های بدن، کبالت تراپی، آزمایشات شیمیایی مختلف و… نیز در این مراکز انجام می شوند، از این رو حفظ بهداشت محیط بیمارستان و مدیریت صحیح دفع مواد زائد بیمارستانی به منظور جلوگیری از انتقال بیماری به محیط های شهری بسیار حائز اهمیت است.

تعیین و مشخص نمودن خطرات بالقوه ای که سلامت انسان را مورد تهدید قرار می دهند، خصوصاً خطرات ناشی از مدیریت نادرست دفع زباله و ضایعات پزشکی، اکنون به عنوان یکی از مسائل بسیار پیچیده و حاد در جوامع مطرح است که باید هرچه زودتر در حل و برطرف کردن آن کوشید و راه حل های لازم را پیدا کرد. از آنجایی که بیمارستان ها و مراکز درمانی مهمترین منابع تولید زباله های بیمارستانی (Hospital Wastes) به شمار می روند، بنابراین مورد تأکید بیشتری هستند.

مسئله تفکیک یا جداسازی، جمع آوری، انتقال و دفع بهداشتی زباله های بیمارستانی از سه دیدگاه حائز اهمیت است که در قسمت های بعدی به آن پرداخته شده است:

1. اطمینان از بهداشتی بودن خدمات و عدم ابتلاء مردم به عفونت های بیمارستانی.
2. حفظ بهداشت و سلامت کسانی که در این مراکز انجام وظیفه می نمایند.
3. جلوگیری از بروز مخاطرات زیست محیطی ناشی از جمع آوری و دفع غیربهداشتی زباله های بیمارستانی.

۲- مخاطرات زباله های بیمارستانی

سیستم های دفع زباله های بیمارستانی با سیستم های متداول در دفع زباله های خانگی متفاوت می باشند. این زباله ها که به نوعی، زباله اختصاصی به شمار می روند از جنبه هایی با زباله های خانگی تفاوت دارند و در نتیجه موجب ایجاد آلودگی بیشتری در محیط زیست می شوند و سلامت جوامع انسانی را تهدید می کنند. با فرض اینکه زباله های بیمارستانی به صورت جداگانه از سایر زباله های شهری جمع آوری و دفع شوند، باز هم این تصور وجود دارد که این زباله ها قبل از بی خطر شدن همانند یک بمب میکروبی متحرک عمل کنند و احتمال نشت شیرابه و انتشار آلاینده ها از آنها به محیط و جامعه همچنان باقی بماند. زباله های بیمارستانی براساس احتمال ایجاد خطر (پتانسیل خطرزایی) به دو دسته زیر تقسیم می شوند:

1. زباله های بی خطر شبه خانگی
2. زباله های خطرناک

سازمان بهداشت جهانی (WHO)، بیماری های زیر را که در اثر انحلال مواد شیمیایی از شیرابه زباله به داخل آب بوجود آمده، گزارش نموده است:

1. بیماری متهموگلوبینمیا (بچه آبی): این بیماری در اثر آلودگی آب به نیترات ناشی از نفوذ شیرابه زباله به آب، ایجاد و در کودکان کمتر از ۹-۶ ماه مشکلات جدی را بوجود می آورد.
2. بیماری های ناشی از فلزات سنگین: وجود فلزات سنگین موجود در زباله همچون مس، روی، سرب، جیوه، کادمیوم، کروم و…. که باعث آلودگی خاک و آب گردیده و سپس از طرق مختلف وارد زنجیره غذایی شده و از آن طریق به انسان منتقل می گردند.

راه های انتقال بیماری های واگیردار ناشی از زباله های بیمارستانی عبارتند از:

1. تماس مستقیم: ورود عامل بیماریزا از طریق تماس و جراحات مرئی و نامرئی به بدن و ایجاد عفونت گزارش شده است.
2. آب آلوده: زباله های بیمارستانی با راه یافتن به منابع آب، مشکلات گوناگونی را بوجود می آورند.
3. غذای آلوده: ناقلین (حشرات و جوندگان) در ارتباط با مواد زائد بیمارستانی می توانند به زنجیره غذایی راه یابند.
4. هوای آلوده: آئروسل ها و ذرات آلوده به عوامل میکروبی موجود در زباله وارد اتاق بیمار شده و می توانند از نقطه ای به نقطه دیگر و به محل های حساس و اتاق های دیگر بیمارستان راه یابند.

از آنجایی که میکروارگانیسم های بیماریزا توانایی محدودی برای بقاء و زنده ماندن در محیط زیست دارند، بنابراین توانایی هر یک از آنها در زنده ماندن، تابعی از میزان مقاومت آنها در برابر شرایط محیط مانند درجه حرارت، رطوبت، اشعه ماورای بنفش، دسترسی به مواد مغذی و وجود شکارچی های آنها و غیره می باشد. به عنوان مثال ویروس هپاتیت B در هوای خشک، بسیار پایدار است و می تواند تا چندین هفته بر روی سطوح زنده بماند. این ویروس حتی در اثر تماس با مواد ضدعفونی کننده و اتانول ۷۰% نیز زنده می ماند و دمای ۶۰^oC را به مدت ۱۰ ساعت تحمل می کند، ولی ویروس ایدز (HIV) مقاومت کمتری دارد و پس از تماس با اتانول ۷۰%، ۱۵ دقیقه بیشتر زنده نمی ماند. در دمای محیط نیز فقط ۷-۳ روز زنده است و در دمای ۵۶^oC به حالت غیرفعال می رسد. درمورد وجود ویروس ها در زباله های بیمارستانی گفته می شود که مواد تشکیل دهنده زباله های بیمارستانی قادرند کلیه ویروس ها را با خود منتقل نمایند. مدت فعالیت ویروس ها در زباله های بیمارستانی معمولاً بین ۸-۵ روز برآورد شده است.

به طور کلی شدت عفونت های بیمارستانی و عواقب آنها در تمام اعضای بدن انسان یکسان نیست. مجاری ادراری بالاترین میزان عفونت های بیمارستانی (۴۰%) را در بر می گیرند. بعد از آن به ترتیب عفونت های زخم های پوستی (۲۰%)، عفونت های سیستم تنفسی تحتانی یا پنومونی (۱۵%)، باکتریمی و عفونت سیستم گردش خون (۵%)، عفونت های جلدی (۵%) و عفونت سایر اندام ها و دستگاه های بدن (۱۵%) بیشترین میزان را به خود اختصاص می دهند. در حدود ۵۰-۳۰% از عفونت های بیمارستانی قابل کنترل هستند و با کنترل آنها ۷۵۰ دلار به ازای هر بیمار صرفه جویی صورت می گیرد.

به علت پتانسیل خطرزایی بالای زباله های خطرناک، تعیین و شناخت این زباله ها و مخاطرات بهداشتی ناشی از آنها بسیار حائز اهمیت است. مخاطرات بهداشتی زباله های بیمارستانی معمولاً در سه دسته زیر طبقه بندی می شوند:

۲-۱- مخاطرات بهداشتی و شغلی

افراد و گروه هایی که بیشتر در معرض خطر می باشند عبارتند از: بیماران، پرسنل و کارگران مسئول جمع آوری و حمل و دفع زباله های بیمارستانی، پزشکان و پرستاران، بازدیدکنندگان از بیماران و سایر افرادی که به نحوی در تماس با اینگونه زباله ها قرار دارند (مثل معتادینی که در زباله های بیمارستانی به جستجوی سرنگ یا داروهای دیگر مبادرت می کنند). زباله های بیمارستانی دارای انواع بیشتری از باکتری ها، ویروس ها و میکروارگانیسم های بیماریزا نسبت به زباله های شهری هستند. میکروارگانیسم های بیماریزا مثل استافیلوکوک ها (بویژه استافیلوکوک طلایی یا استافیلوکوکوس اورئوس)، استرپتوکوک ها، باسیلوس ها، سودوموناس ها، کلستریدیوم ها، ویروس ها (بویژه ویروس هپاتیت B، ایدز HIV، پولیو ویروس، آنفولانزا، کوکساکی ویروس ها و….)، قارچ ها و باسیل های گرم منفی و…. یکی از مخاطرات بهداشتی مهم در رابطه با تماس پرسنل و کارگران بیمارستان با اشیاء نوک تیز و برنده هستند (۲۷% از طریق تماس با این اشیاء مستعمل و آلوده، ۲۳% از طریق جابجایی و دفع سوزن های مصرف شده، ۱۵% از طریق اشیاء نوک تیز و ۱۷% از طریق سایر موارد). مهمترین مشاغل حساس به ترتیب اهمیت عبارتند از: دندانپزشکان، جراحان، پزشکان عمومی، پرسنل و کارکنان مراکز درمانی و کارگران خدمات بیمارستانی، لذا استفاده از وسایل و امکانات ایمنی مثل ماسک، دستکش های مقاوم در برابر اشیاء نوک تیز، کفش های مقاوم و لباس های مخصوص الزامی است.

۲-۲- مخاطرات زیست محیطی و زیباشناختی

عدم رعایت صحیح اصول مدیریت مواد زائد بیمارستانی، موجب نفوذ شیرابه آن به آب های زیرزمینی و پراکندگی انواع بیماری های انگلی و عفونی در جامعه و پراکندگی آن در محیط باعث صدمه به موجودات زنده و اختلال در پایداری سیستم اکولوژیکی می شود. گاه موجب ورود آلاینده های خطرناک گازی و سمی به اتمسفر (توسط زباله سوز) و اثر بر عوامل زیباشناختی مثل تولید بوهای نامطبوع و مناظر زشت در محیط زیست می گردد. در این میان زباله های عفونی و پسماندهای دارویی و شیمیایی که حاوی انواع باکتری ها، سموم، انگل ها و قارچ ها هستند. در زمره خطرناکترین مواد زائد بیمارستانی محسوب می شوند. به طور کلی مخاطرات زیست محیطی زباله بیمارستانی عبارتند از:

۲-۲-۱- آلودگی آب

در زمینه کاهش مقدار و قدرت آلاینده های ناسازگار موجود در فاضلاب ها، اقداماتی باید انجام شود. چنانچه فاضلاب ها به شبکه و تصفیه خانه فاضلاب شهری متصل نباشند، باید در محل تصفیه شوند. لجن حاصل از تصفیه فاضلاب بیمارستانی در محل را باید مانند لجن حاصل از تصفیه خانه فاضلاب شهری تصفیه کرد (به عنوان مثال نباید از آن برای محصولات غذاییاستفاده شود، مگر اینکه به دقت تصفیه شده باشد).

از آنجایی که مواد شیمیایی یکی از منابع بالقوه آلاینده آب ها به شمار می روند، بنابراین بررسی آنها در محل تولید،شرط لازم و اساسی برای طراحی و توسعه مؤثر مدیریت پسماندهای بیمارستانی می باشد. مواد شیمیایی را باید تا حد امکان بازیافت کرد و مواد شیمیایی کم خطر را جایگزین مواد شیمیایی خطرناک نمود (ادرار و مدفوع بیماران بستری در اتاق های ایزوله در بخش عفونی، قبل از تخلیه به فاضلاب باید ضدعفونی شوند).

۲-۲-۳- آلودگی هوا

آلودگی هوا بیشتر در اثر خروج آلاینده ها از دستگاه های زباله سوز حاصل می شوند، بنابراین دستگاه های زباله سوز باید به درستی و منطبق با استانداردهای انتشار طراحی و راهبری شوند. دودکش ها که یکی دیگر از منابع آلاینده هوا می باشند نیز باید به فیلترها یا صافی های ممخصوص مجهز گردند.

۲-۲-۳- آلودگی خاک

زباله های معمولی را می توان همراه زباله های آلوده که به دقت پالایش و تصفیه یا ضدعفونی شدند در زمین های مخصوص، دفن و نهایتاً دفع نمود. در بعضی کشورها از دفن زباله های پزشکی ممانعت می شود که به دلیل احتمال حرکت میکروارگانیسم های بیماریزا (پاتوژن) موجود در زباله ها می باشد که به هنگام شسته شدن همراه با مایعات یا آب نفوذ یافته به زمین، به محیط اطراف وارد می شوند. در شرایطی که دستگاه زباله سوز به درستی کار کند، خاکستر استریل حاصل از آن را می توان با اطمینان خاطر در زمین دفن نمود. گندزدایی مناسب مواد زائد نیز به میزان زیادی از خطرات احتمالی زباله های بیمارستانی می کاهد.

۲-۳- مخاطرات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی

عامل مهم تعیین و تشخیص دقیق خطرات ناشی از مواد زائد پزشکی، درک و شناخت اجتماعی افراد جامعه است. در کشورهای صنعتی، سیاستمداران و افراد مهم سیاسی در کشور همواره بر خطرات بالقوه زباله های پزشکی تأکید و به مراجع قانونی شدیداً انتقاد می کنند تا راه حل های مناسبی را جهت حفاظت از محیط زیست در برابر این نوع زباله ها در نظر بگیرند.

جدول ۱ – بیماری های عفونی منتقله توسط زباله های عفونی

جدول ۲ – میزان صدمات ناشی از اجسام تیز و برنده موجود در زباله های مراکز بهداشتی درمانی در آمریکا

۳- تعریف زباله های بیمارستانی

به طور کلی تعریف مشخصی از مواد زائد بیمارستانی وجود ندارد؛ ولی براساس تعریف ارائه شده توسط سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا (EPA)، مواد زائد عفونی بیمارستانی عبارتند از»:

• هر ماده زائد جامدی که در هنگام تشخیص بیماری، ایمن سازی بدن انسان و حیوانات و در تحقیقات مربوط به آنها یا در هنگام تهیه و تولید واکسن یا آزمایشات بیولوژیکی بوجود می آید، مواد زائد عفونی بیمارستانی نام دارد.

براساس این تعریف به کلیه زباله هایی که بوسیله مراکز بهداشتی درمانی تولید می شوند، زباله بیمارستانی گفته می شود. این زباله ها برای کسانی که در تماس با آنها قرار بگیرند خطرناک بوده و ایجاد عفونت یا بیماری می کنند.

قضاوت درمورد اینکه چه نوع زباله هایی، زباله عفونی هستند، کار بسیار دشواری است. تاکنون مفاهیم گوناگونی برای زباله های عفونی بیان شده است که هرکدام در شیوه نگهداری، جمع آوری و حمل و نقل و دفع این زباله ها، و همچنین تعیین هزینه انتخاب تکنولوژی های مربوط به جمع آوری و دفع و نهایتاً مخاطرات بهداشتی و زیست محیطی این زباله ها تأثیرگذار هستند. سازمان حفاظت محیط زیست آمریکا (EPA)، واژه ((زباله عفونی)) را به صورت زیر تعریف نموده است:

زباله های عفونی شامل موادی هستند که می توانند باعث بروز بیماری های عفونی شوند. این مواد با چهار عامل بیماریزای زیر در ارتباط می باشند:

1. میزان یا دوز عامل عفونت زا
2. مقاومت عامل عفونت زا در محیط (زمان بقاء عامل بیماریزا در محیط)
3. نحوه ورود به بدن میزبان
4. مقاومت میزبان به عامل بیماریزا (قدرت بیماریزایی عامل بیماریزا)

براساس تعریف سازمان بهداشت جهانی (WHO)، زباله های بیمارستانی عبارتند از:

زباله های مراکز بهداشتی درمانی که شامل تمام زباله های تولیدی در مؤسسات بهداشتی درمانی، مراکز پژوهشی و آزمایشگاه ها و سایر منابع کوچک تولید زبالههای بیمارستانی می باشند.

بین ۹۰-۷۵% از زباله های تولید شده در مراکز بیمارستانی در مقایسه با زباله های خانگی، بدون خطر یا معمولی هستند و در حدود ۲۵-۱۵% آنها را زباله های خطرناک تشکیل می دهند.

برخی از تعاریف مربوط به مواد زائد بیمارستانی در زیر ارائه شده است:

۳-۱- تعریف مواد زائد پزشکی

مواد زائدی هستند که به واسطه تشخیص بیماری، درمنان یا ایمن سازی انسان یا حیوانات، تحقیقات مربوط به این موارد و همچنین در تولید یا آزمایشات بیولوژیکی تولید می شوند.

۳-۲- تعریف مواد زائد بیولوژیکی

مواد زائد جامد، سیال یا مایعی هستند که در طول مدت تشخیص بیماری، درمان یا ایمن سازی انسان یا حیوانات، تحقیقات مربوط به این موارد و همچنین در تولید یا آزمایشات بیولوژیکی و از مواد زائد بیولوژیکی انسان و حیوانات تولید می شوند.

۳-۳- تعریف مواد زائد کلینیکی

مواد زائد تولیدی در مراکز مراقبت های پزشکی و بیمارستان ها و سایر مراکز بهداشتی درمانی هستند ولی مواد زائد شبه خانگی تولیدی از این مراکز را شامل نمی شوند.

۳-۴- تعریف مواد زائد بیمارستانی

به کلیه مواد زائد بیولوژیکی و غیربیولوژیکی دور ریخته شده در بیمارستان که دیگر کاربردی ندارند، مواد زائد بیمارستانی گفته می شود.

۳-۵- مواد زائد پاتولوژیکی

مواد زائدی هستند که در طول مدت جراحی یا نمونه برداری از بافت ها، اعضا و سایر قسمت های بدن انسان و همچنین مایعات و نمونه های مایع گرفته شده از انسان به همراه ظروف آنها، به دست می آیند.

۳-۶- تعریف مواد زائد عفونی

به آن قسمت از زباله های پزشکی گفته می شود که احتمالاً باعث انتقال باکتری ها، ویروس ها یا انگل ها به انسان می شوند (البته در صورتی که تعداد و قدرت بیماریزایی ارگانیسم های بیماریزا به اندازه کافی بالا باشد).

۴- تولید و کمیت زباله های بیمارستانی

تولید زباله های بیمارستانی به فعالیت ها یا روش هایی اطلاق می شود که منجر به تشکیل و تولید مواد زائد می گردد. در محیط بیمارستان تقریباً در تمام بخش ها، مواد زائد بیولوژیکی تولید می شوند. تولید مواد زائد در حقیقت، اولین مرحله در سیستم مدیریت مواد زائد بیمارستانی را تشکیل می دهد. کمیت مواد زائد بیمارستانی بستگی به عوامل متعددی از جمله وسعت بیمارستان، میزان استفاده از وسایل یکبار مصرف، سطح درآمد اجتماع، تعداد تخت های بیمارستانی و روزهای بستری، نوع خدمات ارائه شده، وضعیت اجتماعی و اقتصادی بیمار، موقعیت جغرافیایی و غیره دارد. جدول ۳ میزان زباله تولیدی در بیمارستان ها را برحسب سطح درآمد ملی نشان می دهد.

براساس آمارهای بین المللی، به طور متوسط در بیمارستان ها به ازای هر بیمار ۱/۵-۱ Kg/d زباله تولید می شود که باتوجه به مراکز متعدد درمانی در شهرهای بزرگ مقدار متغیری را شامل می شود. براساس مطالعات انجام شده در تهران حدود ۷۰ton/d زباله عفونی و بیمارستانی تولید می شود که حاوی عناصر بسیار خطرناک و عوامل بیماریزایی نظیر ویروس ایدز HIV، هپاتیت، انواع انگل ها و باکتری های بیماریزا می باشند.

جدول ۳ – تولید زباله بیمارستانی برحسب سطح درآمد ملی

براساس مطالعاتی که Norris بر روی کمیت زباله بیمارستانی در بیمارستان مریلند آمریکا انجام داد، میزان زباله تولیدی به ازای هر تخت ۳/۵۶Kg/d بدست آمده است. میزان تولید زباله در برخی از بیمارستان های کشور ما برحسب Kg/d به ازای هر تخت، به صورت زیر بدست آمده است:

• تهران ۲/۷۱ (کیلوگرم در روز به ازای هر تخت) است.
• شیراز ۴/۴۶ (کیلوگرم در روز به ازای هر تخت) است.
• همدان ۱/۰۰ (کیلوگرم در روز به ازای هر تخت) است.
• مشهد ۱/۶۷ (کیلوگرم در روز به ازای هر تخت) است.
• اراک ۲/۰۱ (کیلوگرم در روز به ازای هر تخت) است.

جدول ۴ آمار تولید مواد زائد جامد در مراکز خانگی، بیمارستانی و صنعتی را در ایران بین سال های ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۲ برحسب تن در سال نشان می دهد. جدول ۵ نیز درصد انواع مواد زائد مراکز بهداشتی درمانی را نسبت به وزن کل روزانه زباله بیمارستانی به صورت تخمینی نشان می دهد. در جدول ۶ انواع زباله های بیمارستانی باتوجه به محل تولید نشان داده شده است.

جدول ۴ – آمار تولید مواد زائد جامد خانگی، بیمارستانی و صنعتی در ایران برحسب ton/year

جدول ۵ – درصد انواع مواد زائد جامد مراکز بهداشتی درمانی تهران

جدول ۶ – انواع زباله های بیمارستانی باتوجه به محل های تولید

میزان زباله تولیدی در کشورهای اروپایی در حدود ۶-۲ kg/d به ازای هر تخت بیمارستانی محاسبه شده، اما این مقدار برای کشور ایران ۹-۲ Kg/d به ازای هر تخت بیمارستانی برآورد شده است. زباله های عفونی از منابع متعددی تولید می شوند و در حدود ۱۰/۵% (یعنی ۰/۹۵ Kg/d به ازای هر تخت بیمارستانی) از کل زباله های بیمارستانی را به خود اختصاص می دهند که باید مراقبت های لازم در خصوص جمع آوری آنها صورت گیرد (جدول ۷).

جدول ۷ – درصد ترکیبات موجود در زباله های بیمارستانی

میزان باکتری ها، انگل ها، مواد سمی و خطرناک و در اصل موادی که زباله های عفونی را تشکیل می دهند، در زباله های بیمارستانی بسیار زیاد است که این خود باعث می شود تا امر جمع آوری و دفع آنها به صورت کنترل شده و بهداشتی انجام گیرد. جدول ۸ و ۹ نشان دهنده انواعی از ارگانیسم های بیماریزایی است که معمولاً در زباله های بیمارستانی به وفور یافت می شوند و از نظر آلودگی بسیار مهم تلقی می گردند.

جدول ۸ – بعضی از عوامل بیماریزای موجود در زباله های بیمارستانی در حضور مواد آلی

جدول ۹ – درصد بعضی از انواع میکروارگانیسم های موجود در زباله های بیمارستانی

* استافیلو کوک طلایی بیشترین میزان (درصد) از کل میکروب های مشاهده شده در زباله های بیمارستانی است.

۵- کیفیت و ترکیب زباله های بیمارستانی

با اینکه کیفیت و ترکیب زباله هایی که در مراکز مراقبت بهداشتی تولید می شوند به شدت ناهماهنگ می باشند، ولی معمولاً آنها را مخلوطی از کاغذ و مقوا، پلاستیک، زباله های پاتولوژیکی، زائدات مواد غذایی، شیشه و فلزات توصیف می کنند. عواملی که بر مقدار یا کمیت این ترکیبات مؤثر هستند، عبارتند از:

گستردگی آزمایشگاه ها یا فعالیت های تحقیقاتی، استفاده از مواد قابل دفع و تعداد جراحی های ثبت شده، تعداد تخت های بیمارستانی، تعداد روزهای بستری، نوع خدمات بهداشتی و درمانی ارائه شده در بیمارستان، وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بیماران و مراجعین بیمارستان و غیره.

مشخصات منبع مورد استفاده:

[restrict level=1]
نام کتاب: مواد زائد جامد(۱) (پسماندهای بیمارستانی)

مؤلفان: دکتر قاسم علی عمرانی و مهندس نغمه علوی نخجوانی

ناشر: انتشارات اندیشه رفیع

نوبت چاپ: دوم

تاریخ نشر: ۱۳۸۹

صفحات مورد استفاده: ۱۶ تا ۲۳ (فصل اول)

[/restrict]