مدیریت و ایمنی پسماندهای آزمایشگاهی

• مدیریت پسماند, مقالات علمی
• آخرین بروزرسانی: 10 بهمن 1396

نویسندگان: مریم موسوی اشکوری ۱، آتس سا قاصدی ۲، مجید آروند ۳

۱) کارشناس پژوهشی پژوهشکده محیط زیست جهاد دانشگاهی گیلان(نویسنده مسئول)
۲) کارشناس پژوهشی پژوهشکده محیط زیست جهاد دانشگاهی گیلان
۳) دانشیار شیمی، گروه شیمی دانشکده علوم پایه دانشگاه گیلان

چکیده

مقدمه: پسماندهای آزمایشگاهی ناشی ازفعالیتهای آزمایشگاهی از قبیل آنالیز مواد، تجهیزات آزمایشگاهی، دستگاه های تمییز کننده و معرف ها ، رنگ ها و کیت های آزمایشگاهی و… می باشد که نیازمند مدیریت ویژه است. این گونه مواد به دلیل خاصیت خطرآفرینی باعث مشکلات عدیده ای می گردند. همچنین چگونگی کنترل آلودگی های ناشی از تخلیه پسماندهای خطرناک به خصوص پسماندهای شیمیایی سمی و فلزا ت سنگین در محیط زیست بسیار مهم است.

روش: گروه شیمی دانشکده علوم پایه دارای ۲۰ آزمایشگاه در ۵ گرایش شیمی تجزیه، آلی، معدنی، شیمی-فیزیک و شیمی کاربردی می باشد که حیطه کاری آزمایشگاه های گروه شیمی به دو دسته آموزشی با مساحت ۵۰ متر مربع و تحقیقاتی با مساحت ۳۰-۱۵ مترمربع تقسیم میشود. روزانه به طور متوسط ۱۸-۱۲ نفر دانشجویان مقطع کارشناسی از هر آزمایشگاه در هر شیفت کاری (روزانه ۵شیفت) از آزمایشگاه های آموزشی و تعداد ۱۰-۵ نفر دانشجویان تحصیلات تکمیلی در مقطع کارشناسی ارشد و دکترا از آزمایشگاه تحقیقاتی این دانشگاه استفاده می کنند. عمده ی مواد تولید کننده پسماند آزمایشگاهی در این آزمایشگاهها اسیدهای معدنی و آلی، انواع نمکها ، ترکیبات آلی آروماتیک و غیر آروماتیک می باشند. بالغ بر ۹۵ % از پسماندهای تولیدی بدون اعمال تصفیه و بی خطر سازی به طور مستقیم وارد فاضلاب شهری رشت می شوند و ۲-۱% از این پسماندها مانند نمک های نقره به دلیل ارزش اقتصادی بازیافت می شوند. ظروف استفاده شده ی شیشه ای و پلاستیکی در این آزمایشگاه ها عموما مجددا استفاده شده و دورریز ندارند.

یافته ها: عمده خطرات مشاهده شده در آزمایشگاه های تحقیقاتی در اثر تماس دانشجو با یک ماده جدید بوده است که عمدتا به دلیل نبود دستورالعمل ایمنی ،عدم آگاهی از ویژگیهای خطرآفرینی ماده جدید و عدم وجود پرسنل آموزش دیده در مقوله ایمنی جهت اطلاع رسانی به دانشجویان در آزمایشگاه می باشد. هم اکنون در آزمایشگاههای شیمی دانشگاه گیلان از وسایل ایمنی و حفاظت فردی همچون عینک، ماسک، دستکش، هود، کپسول آتش نشانی، سطل شن، جعبه کمک های اولیه استفاده می شود.

نتیجه گیری: در این مطالعه به بررسی اجمالی نوع آزمایشهای انجام شده، عمده مواد مصرفی تولید کننده پسماند، بررسی میزان ایمنی مواجه با پسماندهای آزمایشگاهی، وسایل حفاظت فردی مورد استفاده در این آزمایشگاهها پرداخته سپس به بررسی راهکارهای بی خطر سازی و دستورالعمل های موجود و در ادامه به ارائه ی روشهای مدیریت ایمنی مورد نیاز خواهیم پرداخت.