دستورالعمل استفاده صحیح از اشعه ماورای بنفش جهت گندزدایی هوا و سطوح
اشعه ماوراء بنفش جزء پرتوهای غیر یونساز می باشد و بدلیل خاصیت قطع انتقال عفونت از هوا، در کنتـرل فیزیکی میکروارگانیسم ها مورد استفاده قرار می گیرد. اثر میکروب کشی اشعه ماوراء بنفش به مدت زمان در معرض بودن، دوز اشعه و مسافت بستگی دارد برخی آندوسپورهای باکتریایی در برابر تابش اشعه ماوراء بنفش مقاوم هستند و علت آن موادی است که در پوشش اسپور آنها وجود داشته و سبب جذب اشعه می گردند. بنابراین اشعه ماوراء بنفش یک عامل استریل کننده نبوده و فقط می تواند به عنوان یک گندزدا (ضدعفونی کننده) مورد استفاده قرارگیرد.
چگونگی نصب لامپ های حاوی اشعه ماوراء بنفش:
لامپ های حاوی اشعه ماوراء بنفش معمولا به صورت ثابت یا سیار مورد استفاده قرار می گیرند این لامپ ها بصورت دیواری، سقفی، پورتابل، یک لامپی، دو لامپی و قابل نصب در کانال هواکش یا محفظه ای که فن جهت گردش هوا داشته باشد ساخته می شوند.
اگر لامپ بصورت سیار استفاده شود بایستی لامپ دقیقا” در وسط اتاق کار قرار گیرد و درصورت استفاده ثابت از لامپ باید در محلی نصب شود که کلیه وسایل موجود در اتاق کار را پوشش دهد.
توجه: با توجه به اینکه خصوصیات باکتری کشی هر لامپ متفاوت است لذا بایستی دستورالعمل هر کارخانه با لامپ تولیدی دریافت گردد که در آن طول عمر لامپ، شدت جریان و مقدار انرژی منشعب از منبع که از واحد سطح در واحد زمان عبور می کند ذکر شده است.
محدودیت استفاده از اشعه ماوراء بنفش:
محدودیت اصلی در استفاده از این اشعه، قدرت نفوذ ضعیف آن است و با وجود عبور این پرتو از هـوای بدون غبار و آب صاف قادر به نفوذ از شیشه معمولی، بسیـاری از پلاستیک ها، محلول های کدر و لایه های نازک چربی و شیر نمی باشد. علاوه بر این درصورت تابش مستقیم به چشم باعث صدمه در شبکیه شده و اگر پوست مدت طولانی با آن درتماس باشد دچار سرطان خواهد شد.
نکات قابل توجه در بکارگیری اشعه UV:
۱- فقط میکروارگانیسم هایی که درسطح اجسام و درتماس مستقیم با پرتو قرار گرفته اند به این پرتو حساس هستند.
۲- استفاده از UV متر جهت کنترل دوز پرتودهی لامپ.
۳- استفاده از تایمر و یا یادداشت زمان مصرف جهت کنترل زمان و کارکرد لامپ با توجه به محدود بودن عمر لامپ ها.
۴- به طور دوره ای سطح لامپ با الکل تمیز شود.
۵- درموقع استفاده لامپ، پنجره و شیشه ها پوشیده و تاریک شود، نورمرئی باعث کاهش زیاد اثر باکتری کشی می گردد.
۶- درصورت تماس مستقیم افراد بایستی از لباس های محافظ و عینک استفاده نمایند.
۷- بهتر است کلید قطع و وصل اشعه در خارج از اتاق نصب شود.
۸- با توجه به تعداد مراجعه کنندگان باید هر هفته ۲ الی۳ بار از اشعه استفاده گردد. (مدت زمان لازم در هر نوبت استفاده از اشعه ۲۰ دقیقه می باشد).
۹- قبل از روشن نمودن چراغ، ابتدا اتاق را به طور کامل شستشو دهید و بعد هواکش را خاموش نموده، درب کلیه کمدها و قفسه های شیشه ای موجود در اتاق را باز بگذارید و پس از بستن درب اتاق، درزهای درب را با چسب پوشانیده و سپس چراغ را روشن نمائید.
۱۰- با توجه به اینکه چراغ اولتراویوله فقط قسمتی از اتاق را که به آن می تابد ضدعفونی می کند لذا بایستی به فواصل زمانی، چراغ را در تمامی قسمت های اتاق قرار دهید.
۱۱- اشعه ماوراء بنفش جزء پرتوهای غیر یونساز بوده و اولین بار در سال ۱۹۴۰ به عنوان روشی جهت قطع انتقال عفونت از طریق هوا اعلام شد و امروزه برای کنترل میکروب ها مورد استفاده قرار می گیرد .
این اشعه در نور آفتاب به طور طبیعی وجود دارد . طول موج اشعه ماورا بنفش حدود ۳۲۸-۲۱۰ نانومتر می باشد. اثرات ضد میکروبی این اشعه به میزان پرتو تابیده شده و به مسافت بستگی دارد و هر چه میزان پرتو بالا بوده و مسافت کمتر باشد تعداد سلولهای میکروبی نابود شده، افزایش می یابد. نور ماورا بنفش، سترون کننده نبوده ولی به عنوان یک عامل گند زدایی مورد استفاده قرار می گیرد . به همین دلیل از چراغ اولترا ویوله برای گندزدایی اماکن پرجمعیت،اتاق عمل،اتاق تهیه محیط کشت،آزمایشگاهها، بیمارستان ها و دستگاههای بسته بندی دارو استفاد می شود. اثر میکروب کشی اشعه ماوراء بنفش به مدت زمان در معرض بودن و دوز اشعه بستگی دارد .